II. Dünya Savaşı: Rjev kıyma makinası

Aybüke SENGİR / email protected

II. Dünya Savaşı sırasında Doğu Cephesi, savaş tarihinin eşi görülmemiş vahşetin yaşandığı, sayısız insanın yaşamını yitirdiği bir cepheydi. Dehşet kayıplar veren Kızıl Ordu sebebiyle tarihçiler ve gaziler tarafından "Rzhev Kıyma Makinası" olarak anılan bir savaştı. 1941 kışında başlayan, 1942 bahar aylarına dek süren Sovyet aleyhinde saldırsında Rjev hattındaki saldırılar iki taraf için de durmak bilmiyordu.

RJEV MUHAREBELERİ

Alman ordusu Wermacht, Moskova’ya doğru ilerlerken Rzhev-Syceyka-Vyazma istikametlerinde Sovyetlerle karşısında karşıya geldi. Sovyet Kızıl Ordusu’nun tank birlikleri, savaşın ilk haftalarında nerdeyse en ince ayrıntısına kadar değil edilmişti. Sovyetler çözümü, 1941 yılının sonlarında hızlı hareket edebilen Suvarilerde buldu. Çünkü Suvari Birlikleri hareket kabileyeti yüksek birliklerdi ve savaş için uygundu.

RUSLARIN ŞANSI DÖNDÜ

Rjev’in batısındaki Alman hattını yaran Sovyet ordusu, Alman merkez ordu grubunu tehdit etmeye başlamıştı. 12 saat içinde 130 kişiden geriye doğru yalnızca 26 kişi hayatta kalmıştı. Her iki tarafın da cok ağır kayıplar verdiği muharebede, bölgeyi Almanlar ele geçirdi oysa Moskova’ya ilerleyişi durucak derecede yavaşladı. Göze Çarpan sonunda Sovyetler, kalenin cephesinde 341 bin asker kaybetmişti. Batı cephesindeki kayıpsa 105 bini bulmuştur. Alman merkez ordusunun verdiği kayıpsa 150 bindi.

Kış boyunca sürekli çatışmalar çoğu Sovyet biriminin Alman hattının arkasında kalmasına sebep olmuştu.

1942 YAZI

Almanlar, içten zamanı bekliyordu. 2 Temmuzda Syceyka harekatına başladı. Sovyet Birlikleri kuşatmayı geri çekmek için cesurca girişimlerde bulunuyordu. Almanların Rzhev’i ele geçirmesi, Sovyetlerin iki kanat arasında asker ve erzak taşımasını olanaksız ışık halkası getirmişti. Kızılordu Rzhev’i ele geçirdiği takdirde iki düşman kanadını üzerinde zinde bir taarruz başlatabilirdi. Bu Nedenle Alman birlikleri çember içinde kalıp yok edilebilirdi.

Sovyet birlikleri düşmanı olabildiğince uzağa püskürtmesi gerekiyordu. Stalin’in balyozu lakabı takılan B4’leri cepheye getirmeye karar verdiler. Düşmanın devingen noktalarını yok eden bu top dehşet bir silahtı. Ancak tekrar başaralı olamadı. Ekim ayında taarruzu durdurmak zorundu kaldı. Alman ordusu o yaz 60 bin kayıp vermiş, Sovyetlerin ordusu ise 314 kayıp. Yani beş katından daha artı.

Sovyetler bütün mertçe girişimlerine karşın, Alman ordusunu püskürtmeyi başaramıyordu. Rzhev ve demiryolu ağları hala Almanların elindeydi.

Kasım 1942

Sovyetler Mars harekatı adını verdikleri yeni bir taarruz için hazırlıklara başladı. Mars Harekatı’yla Rzhev üstüne ağır bir darbe indirilmesi planlanıyordu. Sovyetler Kızılordusu 660 bin asker ve 2 bin tankla taarruza geçecekti. Harekatın ilk gününde yoğun kar yağışı hakimdi. Manzara mesafesi 20 metreye dek düşmüştü.

KIZILORDUNUN BOZGUNU, ALMANLARIN BAŞARISIZLIĞI

Kötü hava şartları Rusların aleyhine işledi. Mars harekatı Kızılordu için kanlı bir mağlubiyet, Alman ordusu için de büyük bir başarısızlıktı.

Savaşın genel gidişatının değişmesi üstüne Mart 1943’de Adolf Hitler bölgedeki tahkim edilmiş Alman birliklerinin geri çekilmesini emretmek zorunda kaldı. Geri çekilen birlikler, kademeli olarak çekiliyor ve çekildikleri bölgelere mayın ve bubi tuzakları düşüyorlardı. Bütün şehri yakıp yıkarak, sivillere ve köylere zulümler yaşatarak çekilmişlerdir. Bütün bu muharebeler sonucunda Nazilerin, Moskova’ya dürüst ilerleyişi kesinkes durdurulmuştur.

İKİ TARAFIN KAYIPLARININ 1,5 MİLYON OLDUĞU DÜŞÜNÜLÜYOR

BUNUNLA BIRLIKTE Sovyet kayıplarının 1 milyon civarında, Alman kayıplarının da 500 bin civarında olduğu tahmin ediliyor.